Samenvoegingen

Spellingscontrole werkt niet altijd correct

Als je niet zeker weet hoe je iets schrijft dan kun je in veel gevallen gebruik maken van spellingscontrole. In tekstverwerkingsprogramma’s als Word is dat al geïntegreerd. Maar wat nou als je wilt weten of je woorden los moet schrijven of aan elkaar? Dan heb je vaak een probleem als je blind vertrouwt op je spellingscontrole. De spellingscontrole is namelijk nog veelal gebaseerd op het Engels, en in het Engels schrijf je alles los. Wel zo makkelijk. Hier in Nederland doen we dat anders. Wanneer je een woord nader wilt specificeren, en je doet dat met een term die hetzij ook een zelfstandig naamwoord is, hetzij daarvoor dienst zou kunnen doen, dan plak je die delen aan elkaar vast, zodat er zich een nieuw woord vormt.

In een woordenboek (zelfs digitaal) zul je al die samentrekkingen niet tegenkomen, want de mogelijkheden zijn werkelijk oneindig. Wat je wel kunt doen als je een lange samenvoeging tegenkomt en hem niet helemaal snapt, dat is het onderdeel dat je niet snapt uit het lange woord vissen, en dat opzoeken. De onderdelen eromheen veranderen niets aan die betekenis, ze maken het alleen maar nog specifieker.
Neem bijvoorbeeld de langeafstandloper, dus iemand die lange afstanden loopt, dat is iets anders dan een lange afstandloper, iemand van lange gestalte die misschien wel lange, maar misschien ook wel korte afstanden loopt.
En wie heeft in zijn jeugd niet gehoord van een zekere tentoonstelling? Om precies te zijn een tentoonstelling voor tenten. En wat voor tenten? Wel, tenten die voor Hottentotten gemaakt zijn of in bezit zijn van Hottentotten. Maar dat is een heleboel tekst, daarom maken we er één woord van. Een hottentottententententoonstelling. Dat is het mooie van de Nederlandse taal, zelfs al bestaat zo’n tentoonstelling in feite niet echt, toch is het een correct Nederlands woord.

Specificeren van je voorwerp

Je kunt het eigenlijk bijna eindeloos uitbreiden. Daarvoor gebruik ik even een woord dat ik zelf ter plaatse bedenk.

Als verf niet zomaar verf is maar speciaal bestemd is om op een muur aan te brengen, dan is het ineens muurverf. We praten hier in principe nog steeds over een soort verf.
Maar als je het hebt over een emmer om die muurverf in te bewaren, dan heb je het over een muurverfemmer. In principe hebben we het nu over een soort emmer en niet meer over de verf zelf, vandaar dat de emmer nu aan het eind staat. Maar hier hoeft het niet op te houden.
Een  hengsel om die specifieke emmer aan op te tillen wordt dus muurverfemmerhengsel. Maar we kunnen ook nog steeds de specificaties van de muur of de verf uitbreiden. Als we het hebben over een hengsel voor een emmer waar verf in zit, die niet voor een gewone muur maar voor een draagmuur is, word het draagmuurverfemmerhengsel. Een fabriek waar deze hengsels gemaakt worden, is een draagmuurverfemmerhengselfabriek.

Echt waar: één correct woord:

Een draagmuurverfemmerhengselfabrieksmedewerkersparkeerterreinwachterskostuum is dus in hoofdzaak een kostuum. Om precies te zijn is het kostuum dat gedragen word door een parkeerwachter bij het parkeerterrein voor medewerkers van een fabriek waar ze hengsels maken voor emmers waarin je verf voor draagmuren bewaart.

Soms echter horen zaken niet aan elkaar te worden geschreven. Dat is in dit geval bij de keuze tussen een blauw draagmuurverfemmerhengselfabrieksmedewerkersparkeerterreinwachterskostuum of een groen draagmuurverfemmerhengselfabrieksmedewerkersparkeerterreinwachterskostuum. De blauwe of de groene kleur heeft namelijk niets te maken met de verf of de (draag)muur, maar alleen met het kostuum. Daarom staat kostuum dus aan het eind.

Koppelteken

Gelukkig is het niet zo zwaar gesteld met de Nederlandse taal dat er geen oplossing is voor dit soort rare fratsen, met het gebruik van koppeltekens kun je het een en ander toch nog leesbaar maken. Bijvoorbeeld draagmuur-verfemmerhengsel-fabrieksmedewerkers-parkeerterreinwachterskostuum. En waar je die koppeltekens plaatst mag je helemaal zelf weten. Net als overigens de verbindings-s die je tegenkomt, zo ook in ons voorbeeldwoord. Dat is afkomstig van de Nederlandse voorkeur voor het aan de uitspraak aanpassen van schrijftaal. Maar daarover schrijf ik in andere taalblogs weer eens verder.

 

Plaats een reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.